Ym 1926 cyflwynwyd cronfa ar gyfer codi baddondy ar ben y pwll trwy Gronfa les y Glowyr.
![](https://glamarchives.gov.uk/wp-content/uploads/2020/04/D1100-1-2-6-PHB-instructions.jpg)
![](https://glamarchives.gov.uk/wp-content/uploads/2020/04/D1100-1-2-6-PHB-instructions.jpg)
Byddai’r baddonau yn galluogi’r glowyr i adael y gwaith yn lân ac i wella bywydau eu teuluoedd.
![](https://glamarchives.gov.uk/wp-content/uploads/2020/04/DNCB-14-3-23-2-1.jpg)
![](https://glamarchives.gov.uk/wp-content/uploads/2020/04/DNCB-14-3-23-2-1.jpg)
Cyn dyddiau’r baddondy yn y pwll byddai’r glowyr yn teithio adref yn frwnt gan lwch glo. Yn aml yn wlyb o chwys a dŵr o’r pwll, roeddent mewn perygl o ddal niwmonia, broncitis neu’r gwynegon.
![](https://glamarchives.gov.uk/wp-content/uploads/2020/04/DNCB-14-3-41-3-1.jpg)
![](https://glamarchives.gov.uk/wp-content/uploads/2020/04/DNCB-14-3-41-3-1.jpg)
Byddai’r gwragedd yn gweithio’n galed i lanhau’r llwch glo o’r cartref ac i baratoi bath i’r glowyr. Collodd cannoedd o blant eu bywydau am iddynt syrthio i ddŵr bath berwedig.
![](https://glamarchives.gov.uk/wp-content/uploads/2020/04/DNCB-1-4-13-14.jpg)
![](https://glamarchives.gov.uk/wp-content/uploads/2020/04/DNCB-1-4-13-14.jpg)
Mae cynlluniau’r baddonau pen pwll sydd wedi eu cadw yn Archifau Morgannwg yn dangos fel y bu i fywydau’r glowyr a’u teuluoedd wella, gan arddangos cyfleusterau fel cawodydd, ffreuturau a chanolfannau cymorth cyntaf.
![](https://glamarchives.gov.uk/wp-content/uploads/2020/04/DNCB-14-1-21-1-e1588152963425.jpg)
![](https://glamarchives.gov.uk/wp-content/uploads/2020/04/DNCB-14-1-21-1-e1588152963425.jpg)