“Ysbryd Brawdgarwch”

Fel ardaloedd diwydiannol eraill yng Ngwledydd Prydain ar ddiwedd y 19eg ganrif, roedd cymoedd de Cymru yn hurt bost dros chwaraeon swyddogol.

Tîm Criced Glofa Bedwas, Gêm Derfynol Criced Iau, 6 Gorff 1959 (DNCB/14/4/158/9/7/2)

Mae adroddiadau papurau newydd fel Ras Hewl flynyddol gyntaf y Glowyr, a gynhaliwyd yng Nghaerdydd ym 1926, yn dangos fod ysbryd brawdgarwch a chwarae teg yng nghymunedau glo y de.

Erthygl Papur Newydd, Ras Hewl y Glowyr, Caerdydd (DNCB/15/6/17)

Erbyn 1930, disgrifiwyd y mwynderau lles a hamdden ym maes glo de Cymru fel gyda’r mwyaf blaengar yn y deyrnas. Roedd cyfleusterau ar gyfer bowls, tennis, croquet, coits, rygbi a phêl-droed mewn llawer i ardal.

Tîm Pêl-droed, Llun Tîm, 1950au-1960au (DNCB/14/4/153/14)

Roedd cylchgronau glofeydd yn adrodd am gystadlaethau chwaraeon, gyda ffotograffau, erthyglau a rhestr gemau ar gyfer criced, bowls a rygbi i ddynion. Roedd merched wedi eu cynrychioli yn y cylchgronau hefyd, wrth i dennis i ferched gael ei gynnwys.

Llun o dîm Tennis Merched yr Ocean yn yr Ocean and National Magazine, 1928 (D1400/9/1/9)

© Archifau Morgannwg - Gwefan wedi'i gynllunio gan Tȋm y We Cyngor Caerdydd

Polisi CwcisPolisi Preifatrwydd