Lleolwyd Ysgol Uwchradd Dinas Caerdydd, a adnabyddwyd yn hwyrach fel Ysgol Uchwradd i Fechgyn Gerddi Howard, yng Ngerddi Howard, Adamsdown, Caerdydd.
Pan ddechreuodd y Rhyfel Byd Cyntaf, cysylltodd William Dyche, Prifathro Ysgol Uwchradd Dinas Caerdydd, a’i gyn-ddisgyblion yn gofyn iddynt gadw mewn cysylltiad fel y gallai gasglu manylion eu cyfraniad at yr ymgyrch ryfel. Ymatebodd nifer o’r hen fechgyn, gan ysgrifennu at William Dyche trwy gydol y rhyfel. Cadwodd William Dyche y llythyrau yma, ac maent erbyn hyn yn ffurfio rhan o gofnodion yr Ysgol yn Archifau Morgannwg. Maent yn cynnig golwg ar brofiadau rhyfel gwŷr ifainc o Gaerdydd.
Mae ein gwirfoddolwr Rosemary Nicholson wedi ymgymryd ag ymchwil ar yr hen fechgyn a ysgrifennodd at William Dyche, gan olrhain eu gwasanaeth milwrol ac, i’r rhai a goroesodd, eu bywydau wedi’r Rhyfel. Mae Rosemary wedi cyflwyno yn garedig copi o’i ymchwil i’r Archifau, ac wedi rhoi caniatâd i ni ei rannu ar ein gwefan.
Mae’r ddogfen gyntaf yn olrhain yr hen fechgyn a ysgrifennodd at William Dyche yn ystod y cyfnod 1914-1919 ac sydd â llythyrau’n goroesi yn yr Archifau dan y cyfeirnodau EHGSEC/11/6, 7, 53 a 55.
EHGSEC-11 Combined Letters – Word
EHGSEC-11 Combined Letters – PDF
Mae’r ail ddogfen olrhain yr hen fechgyn a chomisiwn a restrwyd yn y Rhestr Arfaethedig o Hen Feistri a Bechgyn yn gwasanaethu gyda’r Lluoedd Arfog yn y Rhyfel Mawr, 1916 (cyf. EHGSEC/11/8).
EHGSEC-11-8 Old Boys – Commissions – Word
EHGSEC-11-8 Old Boys – Commissions – PDF
Ac mae’r trydydd yn olrhain yr hen fechgyn heb gomisiwn o’r un ddogfen.